De Rembrandt die niet mag ontbreken

Keerpunt

De vaandeldrager markeert het moment waarop Rembrandt zich in Amsterdam als zelfstandig kunstenaar liet zien. Er wordt aangenomen dat de schilder zelf model stond voor het schilderij. Dit barokke ‘zelfportret’ als trotse vaandeldrager betekende de artistieke doorbraak van Rembrandt.

Opmaat voor De Nachtwacht

Het schilderij diende vermoedelijk ook om de Amsterdamse schutterijen te bewegen tot het bestellen van een schuttersstuk – een prestigieuze opdracht voor een 17de-eeuwse kunstenaar. Ongeveer vier jaar na De vaandeldrager kreeg Rembrandt met De Nachtwacht (voltooid in 1642) inderdaad zo’n opdracht. Als opmaat voor dat inmiddels wereldberoemde groepsportret heeft De vaandeldrager een belangrijke plaats in Rembrandts oeuvre.

Het verhaal van Rembrandt

Om bovenstaande redenen is het schilderij cruciaal voor het verhaal van Rembrandts artistieke ontwikkeling, dat in Nederland door acht musea samen wordt verteld. Zo kan men het prille begin van Rembrandts carrière zien in Museum De Lakenhal in Rembrandts geboortestad Leiden, waar sinds 2011 De brillenverkoper (ca. 1624) hangt, en zijn eerste schilderijen van Bijbelse verhalen, zoals De doop van de kamerling en Tobit en Anna met het bokje (beide 1626), in respectievelijk Museum Catharijneconvent en het Rijksmuseum. Het einde van Rembrandts carrière is weer sterk vertegenwoordigd in het Mauritshuis door het laatst bekende zelfportret (1669) en door het Portret van een oude man (1667). Alle hier genoemde werken zijn met steun van de Vereniging Rembrandt aangekocht.

Thuis in het Rijksmuseum

Het Rijksmuseum beheert de grootste collectie Rembrandt-schilderijen in Nederland. Bijna alle fasen van Rembrandts schildercarrière zijn daar vertegenwoordigd in 22 werken – waarvan twaalf met steun van de Vereniging Rembrandt zijn verzameld. Daarom hoort De vaandeldrager, als het startpunt van Rembrandts loopbaan als zelfstandig kunstenaar, thuis in het Rijksmuseum. Tussen de andere beeldbepalende Rembrandts, vroege én late, kan het schilderij zijn onmisbare plek innemen als sleutelstuk in het oeuvre van de meester.