Gezicht op de Grote of St.-Laurenskerk van Alkmaar vanuit het noorden

1644 Salomon van Ruysdael

Aanwinst
Kunstenaar
Salomon van Ruysdael (1600/03 - 1670)
Datering
1644
Techniek
Olieverf op paneel
Afmetingen
61,6 x 93,4 cm
Museum
Stedelijk Museum Alkmaar
Verzamelgebied
17de-eeuwse schilderkunst
Periode
1600-1700
Gesteund in
2016
Herkomst
Collectie B. en S. Applegate, VS, 2016; Stedelijk Museum, Alkmaar, inv.nr. 30791
Soms gaat het bij steunverlening niet zozeer om het nationale belang van een aankoop, maar om het belang van een kunstwerk voor de regio of de stad. Dat was ook het geval bij Gezicht op de Grote of Sint-Laurenskerk van Alkmaar vanuit het noorden (1644) door Salomon van Ruysdael. Van de veertien gezichten op Alkmaar die Van Ruysdael heeft gemaakt, bevond zich geen enkele in Nederland. Voor Stedelijk Museum Alkmaar is dit nu verworven werk een topstuk. Naast de artistieke kwaliteit van dit schilderij is het ook topografisch interessant. Het geeft een werkelijkheidsgetrouw beeld van de stad met haar Grote of Sint-Laurenskerk en een deel van de Alkmaarse Vestgracht zoals deze er in de eerste helft van de 17de eeuw moet hebben uitgezien.

Met dank aan

Aangekocht met steun van de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar BankGiro Loterij Aankoopfonds), de King Baudouin Foundation United States, het Mondriaan Fonds, het VSBfonds, het Victoriefonds Alkmaar, de gemeente Alkmaar en de Vrienden van Stedelijk Museum Alkmaar

Vragen

Ziet u een fout? Of hebt u extra informatie over dit object? Laat het ons weten!

Bulletin

Aanwinst
Alkmaars trots verbeeld

Bulletin van de Vereniging Rembrandt, zomer 2017, pp. 24-27

Download
Bekijk het werk in context

Ruysdael Detail kerk
1 / 5

Detail kerk

Van Ruysdael vermengde in zijn schilderijen de werkelijkheid altijd met een flinke dosis fantasie. Het Alkmaarse schilderij is een uitzondering op deze regel. Veel topografische details daarin zijn correcte weergaven van de toenmalige werkelijke situatie. De kleine kerk op de voorgrond – met ooievaarsnest bovenop – is bijvoorbeeld de kapel van de Middelhof, een klooster dat zich ten noordwesten van de Grote Kerk bevond. Het spitse torentje rechts is van de kloosterkapel van de Oude Hof, ten westen van de Grote Kerk gelegen.

Salomon van Ruysdael, Gezicht op de Grote of St.-Laurenskerk van Alkmaar vanuit het noorden, Detail kerk, 1644. Olieverf op paneel, 61,6 x 93,4 cm. Stedelijk Museum Alkmaar.
Ruysdael Detail poort
2 / 5

Detail poort

Uiterst rechts op het schilderij staat een klein gebouwtje aan een weids water. Dat is de Berger- of Geesterpoort, die toegang tot de stad gaf vanuit het westen. Hij stond inderdaad op de plaats waar Van Ruysdael hem heeft neergezet, maar niet aan een brede rivier of een meer. Zo bevat dit natuurgetrouwe schilderij toch nog zo’n fantasie-element dat typisch is voor Van Ruysdael.

Salomon van Ruysdael, Gezicht op de Grote of St.-Laurenskerk van Alkmaar vanuit het noorden, Detail poort, 1644. Olieverf op paneel, 61,6 x 93,4 cm. Stedelijk Museum Alkmaar.
Ruysdael Riviergezicht met kerk en veerpont
3 / 5

Riviergezicht met kerk en veerpont

Dit schilderij toont een geheel verzonnen landschap, maar heeft dezelfde opzet als het schilderij met de Grote Kerk van Alkmaar, met een hoge bebladerde boom links, een kerkgebouw op het middenplan en een rivier die het oog van linksvoor naar rechtsachter door het landschap leidt. Zulke riviergezichten maakte Van Ruysdael veel, altijd verlevendigd met vissers, veerboten of vee.

Salomon van Ruysdael, Riviergezicht met kerk en veerpont, 1649. Olieverf op paneel, 75 x 106,5 cm. Mauritshuis, Den Haag.
Ruysdael Gezicht op de Grote of Sint Laurenskerk van Alkmaar vanuit het noorden in de winter
4 / 5

Gezicht op de Grote of Sint-Laurenskerk van Alkmaar vanuit het noorden in de winter

Op dit schilderij van Van Ruysdael is precies hetzelfde beeld te zien, maar dan in meer winterse omstandigheden. Het werk hangt bevindt zich in de collectie van de National Gallery of Ireland in Dublin.

Salomon van Ruysdael, Gezicht op de Grote of Sint-Laurenskerk van Alkmaar vanuit het noorden in de winter, 1647. Olieverf op paneel, 53,1 x 89,3 cm. Collectie National Gallery of Ireland, Dublin.
Ruysdael Gezicht op de Grote of Sint Laurenskerk van Alkmaar vanuit het westen
5 / 5

Gezicht op de Grote of Sint-Laurenskerk van Alkmaar vanuit het westen

Wat compositie betreft lijkt dit ongedateerd gezicht op Alkmaar van het Metropolitan Museum in New York eveneens sterk op het schilderij in Stedelijk Museum Alkmaar. De Grote Kerk is echter vanuit een andere windrichting weergegeven. De kapel met het ooievaarsnest en de kapel met het spitse torentje ernaast, hier iets links van de Grote Kerk, staan op het Alkmaarse schilderij meer ervoor.

Salomon van Ruysdael, Gezicht op de Grote of Sint-Laurenskerk van Alkmaar vanuit het westen, ca. 1655. Olieverf op paneel, 51,4 x 83,8 cm. Metropolitan Museum of Art, New York.
Ook gesteund

17e-eeuwse stadsgezichten in Nederland