Beschrijving

Het was de blikvanger op de grote overzichtstentoonstelling in 2015 en is nu permanent in het Groninger Museum te zien: de zogeheten Werkmankast, een kast met oudtestamentische voorstellingen door Hendrik Nicolaas Werkman (1882-1945). De Groningse drukker en kunstenaar Werkman beschilderde deze kast in 1943 in opdracht voor zijn vriend dominee August Henkels. Werkman schilderde twaalf panelen met Bijbelse voorstellingen, die in de deuren van een speciaal daarvoor gemaakte kast werden gemonteerd. De dominee en de kunstenaar kenden elkaar van hun werk voor De Blauwe Schuit, een clandestiene uitgeverij tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Waarom gesteund

Het Groninger Museum heeft een sterke collectie schilderijen van De Ploeg-kunstenaars onder wie Jan Wiegers en Jan Altink. Met zijn goed gedocumenteerde ontstaansgeschiedenis is dit atypische werk van Werkman een waardevolle toevoeging op deze verzameling. De kast uit 1943 is zowel door de vorm als door de onderwerpkeuze – Werkman verbeeldde vrijwel nooit Bijbelse onderwerpen in zijn vrije werk– een waardevolle aanvulling op het latere deel van zijn oeuvre. Met de aankoop van de Werkmankast heeft het Groninger Museum een uniek object aan de Collectie Nederland toegevoegd.

Met dank aan

Aangekocht met steun van de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar E.A. en C.M. Alkema-Hilbrands Fonds), de BankGiro Loterij, de Stichting Beringer Hazewinkel, de Stichting J.B. Scholtenfonds en de Stichting H.S. Kammingafonds, de Groninger Museum Salon, de Vereniging Vrienden van het Groninger Museum en Han Leutscher-Hazelhoff ter nagedachtenis aan Dick Leutscher

E.A. en C.M. Alkema-Hilbrands Fonds

Vragen

Valt je iets op? Of heb je extra informatie over dit object? Laat het ons weten!

Bulletin

'Een dure kast die de eeuwen zal moeten trotseeren'

Bulletin van de Vereniging Rembrandt, najaar 2017, pp. 38-40

Download

Bekijk het werk in context

1 / 3

Zelfportret met hek

Voor dit indringende zelfportret in bruine en roodbruine tinten, heeft Werkman zichzelf afgebeeld tegen de achtergrond van een hek, waardoor hij een gekooide figuur lijkt. Ploeglid Job Hansen, die het werk in de jaren twintig bij Werkman thuis zag, betitelde het zelfs als “Zelfportret voor de tralies”. Werkman schilderde het portret in een periode waarin hij te kampen kreeg met zowel huiselijke als financiële problemen. Maar ook zette hij in deze periode de beslissende stap naar het kunstenaarschap. In 1923 maakte Werkman zijn eerste druksels. Het zelfportret wordt doorgaans in verband gebracht met deze cruciale periode in zijn leven.

Hendrik Nicolaas Werkman, Zelfportret met hek, ca. 1921. Olieverf op doek, 52,5 x 41 cm. Groninger Museum

2 / 3

Chassidische legenden

In de oorlogsjaren vervaardigde Werkman zijn wellicht meest bekende werk, de prachtige kleurrijke druksels bij de Chassidische legenden, verhalen over de Poolse rabbi Ba’al Shem Tov, de oprichter van het chassidisme, een mystiek-religieuze Joodse stroming die in de 18de eeuw in Oost Europa ontstond. Werkman raakte onder de indruk van de sprookjesachtige verhalen, die zich afspelen tegen de achtergrond van de lotgevallen van eenvoudige mensen. Direct nadat hij ze gelezen had, maakte hij achter elkaar twintig proefbladen. De Blauwe Schuit besloot om ze in twee suites uit te geven, elk in een speciale portefeuille, voorzien van een tekstboek in een oplage van twintig stuks.

Hendrik Nicolaas Werkman, Chassidische legenden I, eerste suite (BS-14) De gedwongen terugkeer (I-d), 1942. Inkt op papier, 51,1 x 32,9 cm. Groninger Museum

3 / 3

Twee paarden

Ooit was dit bijzondere schilderij van Hendrik Nicolaas Werkman in het bezit van Piet en Ida Sanders, belangrijke verzamelaars op het gebied van moderne kunst. Piet Sanders kocht het werk van Werkman in 1943 als verjaardagscadeau voor zijn vrouw. Op dat moment was hijzelf geïnterneerd in Kamp Sint-Michielsgestel, als een van de jongsten onder de gijzelaars, die fungeerden als onderpand van de Duitse bezetter. Werkman stuurde Sanders een aquarel om hem te laten zien welk werk naar zijn vrouw zou gaan. De aquarel dateert zodoende uit 1943 terwijl Werkman het schilderij Twee paarden reeds in 1937 vervaardigde.

Hendrik Nicolaas Werkman, Twee paarden, 1937. Olieverf op doek, 45 x 60,7 cm. Groninger Museum (bruikleen Rijksdienst van het Cultureel Erfgoed)