Van ons allemaal sinds 2016

Dit is de grootste en meest complete monumentale orgelklok van de Londense koninklijke klokkenmaker Charles Clay die hiervoor heeft samengewerkt met verschillende Europese kunstenaars. De klok staat op een imposante pedestal, uitgevoerd in mahonie en bloemmahonie. Het uurwerk en mechaniek zijn gevat in een koepelvormige klokkast uitgevoerd in verguld messing en ebbenhout, met aan de zijden en achterkant in ajour uitgewerkte verguld bronzen panelen. De wijzerplaat is beschilderd met een allegorische voorstelling van Apollo, Mars, Pegasus, en de Muzen op de berg Parnassus. De muziek voor deze klok is speciaal gecomponeerd door Georg Friedrich Händel.

Meer weten over deze uitzonderlijke klok en het aankoopverhaal? Beluister deze aflevering van de podcastserie Eenmaal, andermaal...

Waarom gesteund

Voor Museum Speelklok is deze klok een uitzonderlijk belangrijke toevoeging, omdat het hiermee een hoogtepunt uit de geschiedenis van orgelklokken kan laten zien. Een bijzondere meerwaarde van deze orgelklok voor Nederland is dat zij in de 18de eeuw in het bezit is geweest van de verzamelaar Gerrit Braamcamp. Diens collectie, die schilderijen van onder anderen Rembrandt, Rubens en Watteau bevatte, was wereldberoemd. Zijn woning aan de Amsterdamse Herengracht stond bekend als de ‘Tempel der Kunsten’ en werd bezocht door hooggeplaatste bezoekers. De kostbare klok van Clay, die bedoeld was om in het midden van een vertrek te worden opgesteld, moet daar een pronkstuk van de eerste orde zijn geweest.

Met dank aan

Aangekocht met steun van de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Stortenbeker Fonds en haar Utrecht & Gooi Cirkel), het Mondriaan Fonds, de BankGiro Loterij [thans VriendenLoterij], het VSBfonds, de gemeente Utrecht en de Stichting Vrienden Museum Speelklok

Vragen

Valt je iets op? Of heb je extra informatie over dit object? Laat het ons weten!

Bulletin

De allerkunstige klok

Bulletin van de Vereniging Rembrandt, najaar 2016, pp. 32-35

Download

Bekijk het werk in context

1 / 3

Portret van Gerrit Braamcamp

Het is bekend dat vanaf 1766 de orgelklok van Charles Clay in het bezit was van Gerrit Braamcamp, een succesvolle Amsterdamse destillateur, houthandelaar en kunstverzamelaar. Hij behoorde tot de belangrijkste kooplieden van Amsterdam. Gedurende zijn leven bouwde hij een kunstverzameling op die alom werd geroemd en waar veel binnen- en buitenlandse bezoekers in die tijd op af kwamen. De klok stond in zijn kunstkabinet in zijn woning Huis Sweedenryck aan de Herengracht in Amsterdam, dat Gerrit in 1758 betrok als woonhuis. Tijdens de veiling van het kunstkabinet van Gerrit Braamcamp in 1771 werd de orgelklok verkocht voor 3700 gulden. Na verschillende, deels koninklijke, eigenaren kwam de klok uiteindelijk in 1972 in het bezit van een Franse verzamelaar.

Reinier Vinkeles, Portret van Gerrit Braamcamp, 1766 | gravure, 21,3 x 15,3 cm | Rijksmuseum, Amsterdam

2 / 3

Tafelklok met orgelspeelwerk

Charles Clay was de grondlegger van een Engels georiënteerd type tafelklok met orgelspeelwerk. De zeer exclusieve klokken hebben een ebbenhouten kast met vergulde ornamenten en een beschilderde wijzerplaat, soms met bewegende scènes. Na Clay’s dood in 1740 volgde George Pyke hem in Engeland in deze traditie op.

George Pyke, Tafelklok met orgelspeelwerk, ca. 1750 | ebbenhout, eikenhout, grenenhout, vruchtbomenhout, verguld metaal, messing en olieverf, H 120 cm | Museum Speelklok, Utrecht

3 / 3

Tafelklok met orgelspeelwerk

Dat deze traditie ook in Nederland navolging had, blijkt uit een zeer vergelijkbare orgelklok met de signatuur van Cornelis Engeringh uit Dordrecht.

Cornelis Engeringh, Tafelklok met orgelspeelwerk, ca. 1770 | ebbenhout, eikenhout, grenenhout, vruchtbomenhout, verguld metaal, messing en olieverf, H 103 cm | Museum Speelklok, Utrecht