Beschrijving

Jan Wiegers, een van de oprichters van de Groninger kunstkring De Ploeg, verbleef in de jaren 1920-1921 in Davos in Zwitserland en raakte daar bevriend met Ernst Ludwig Kirchner, de grote Duitse expressionist. Dit schilderij is een zeldzaam voorbeeld van een zittend naakt, geschilderd in de van Kirchner geleerde techniek van olieverf die verdund is met een mengsel van benzine en bijenwas, waardoor de typische matte en intensieve kleuren ontstaan. Dankzij eigentijdse bronnen kan het model worden geïdentificeerd als Jantje Bolt die in de jaren 1920 voor kunstenaars van De Ploeg poseerde. Bijzonder aan dit schilderij is ook de achterzijde met een portret van collegaschilder Johan van Zweden.

'‘s Avonds wordt er gewerkt, dat de lappen er af vliegen. Een nieuw model met een deftigen franschen naam, arbeiderskind van het platteland. Rooie wangen, blauwe oogen, zwart haar. Een zuidelijk gedrongen figuur.'
Ploeglid Johan Dijkstra over model Jantje Bolt (1938)

Waarom gesteund

Het Groninger Museum heeft in de loop der jaren een prachtige verzameling De Ploeg opgebouwd. Het is een kenniscentrum op dit gebied geworden. Naakten van De Ploeg zijn schaars en ook in de verzameling van het Groninger Museum zijn ze nagenoeg afwezig. Jan Wiegers' Zittend naakt was daarom een welkome aanvulling. Een leuke bijkomstigheid is dat het Groninger Museum met deze aanwinst niet alleen een schilderij van een vrouwelijk naakt, maar ook een portret van een ander lid van De Ploeg in huis kreeg.

Met dank aan

Aangekocht met steun van de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Van Lith-Dumont Fonds en haar Themafonds Moderne en Hedendaagse kunst [thans: Themafonds Moderne kunst])

Vragen

Valt je iets op? Of heb je extra informatie over dit object? Laat het ons weten!

Bulletin

‘Een nieuw model met een deftigen franschen naam’

Bulletin van de Vereniging Rembrandt, najaar 2014, pp. 32-35

Download

Bekijk het werk in context

De Ploeg & Kirchner

1 / 4

Groninger expressionisme

Rond 1927 portretteerde Johan Dijkstra zijn collega Wiegers terwijl deze aan het schilderen was in zijn atelier. De gebruikte kleuren, in het bijzonder het blauw en oranje, springen in het oog en zijn kenmerkend voor de meest expressionistische fase binnen De Ploeg. Het linksonder in beeld gebrachte bakjes palet stelde de kunstenaars van De Ploeg in staat te schilderen met vloeibare verven zonder dat deze met elkaar vermengd raakten.

Johan Dijkstra (1896-1978), Portret van Jan Wiegers, 1927. Was en olieverf op doek, 75 x 100 cm. Groninger Museum, Groningen

2 / 4

Duelportretten

Tijdens de hoogtijdagen van het Groninger expressionisme in de jaren 1922-1927 ontstond binnen De Ploeg een bijzondere vorm van portretschilderkunst. De intensieve samenwerking en artistieke wedijver tussen de Ploegleden leidde tot de zogenaamde duelportretten, waarbij de kunstenaars elkaar over en weer schilderden. Naast de typerende duelportretten omvat de collectie De Ploeg ook op zichzelf staande portretten van diverse leden. Wiegers portret van Johan van Zweden komt voort uit de traditie van Ploegleden om elkaar te schilderen.

Jan Wiegers (1893-1959), Portret van Johan van Zweden (verso Zittend naakt), 1925. Was en olieverf op linnen, 71 x 54,5 cm. Groninger Museum, Groningen

3 / 4

Naakt

In de jaren twintig van de vorige eeuw kreeg het naakt schilderen en tekenen binnen De Ploeg een belangrijke plaats. In 1923 resulteerde dit zelfs in een tentoonstelling met de titel Naakt. Een van de modellen van de Ploegschilders was de Groningse Jantje Bolt, die ook wel bekend stond als Jeanne de Blécourt. Zij is afgebeeld op deze tekening van Jan Wiegers. Het is niet uitgesloten dat ook Wiegers Zittend naakt geïdentificeerd kan worden als Jantje Bolt.

Jan Wiegers (1893-1959), Staand naakt (Jantje Bolt), ca. 1926. Zwart krijt, 45,1 x 30,5 cm. Groninger Museum, Groningen

4 / 4

Krichner & Die Brücke

Ernst Ludwig Kirchner was in 1905 een van oprichters van Die Brücke in Dresden. Typerend voor het Die Brücke expressionisme zijn de snelle schetsmatige vormen en de expressieve kleuren in vaak contrasterende kleurcombinaties. Tot de onderwerpen behoorden stadsgezichten, landschappen, de wereld van het variété en het naakt. Een geliefd model van de Die Brücke kunstenaars was Fränzi (Franziska Fehrmann), een jong frêle meisje dat hier is afgebeeld in het atelier van Kirchner.

Ernst Ludwig Kirchner (1880-1938), Nacktes Mädchen hinter Vorhang, Fränzi, 1910-1926. Olieverf op doek, 120 x 90 cm. Stedelijk Museum, Amsterdam