Een hartveroverend kistje voor Harlingen
Gemeentemuseum Het Hannemahuis in Harlingen is er met steun van de Vereniging Rembrandt en vier andere particuliere stichtingen in geslaagd een 17de-eeuws knottekistje aan te kopen. Het kistje valt op vanwege de hoge kwaliteit van het graveerwerk, maar minstens zo bijzonder is dat bekend is wie het kostbare geschenk heeft laten maken en welke jongedame hij hiermee wilde veroveren.
Friese folklore
Knottekistjes zijn voortgekomen uit een gebruik dat vooral in Friesland en, in iets mindere mate, West Friesland in zwang was in de 16de, 17de en 18de eeuw. Wanneer een man een vrouw ten huwelijk vroeg, bood hij haar meerdere geldstukken aan die in een doek met een bijzondere knoop werden aangedragen: de knotte. Trok ze de knoop aan, dan was het antwoord ja. Vanaf de 17de eeuw werd de knottedoek vaak vervangen door een zilveren kistje. Het kistje dat Gemeentemuseum Het Hannemahuis heeft verworven behoort tot de oudst bekende exemplaren.
De gravures
De nieuwe aanwinst van het museum valt vooral op vanwege de kwaliteit van het graveerwerk. Directeur Hugo ter Avest: ‘Een knottekistje van deze kwaliteit ben ik in de 33 jaar dat ik actief ben in mijn vak nog niet tegengekomen.’ Op elke zijde van het kistje zijn met de grootst mogelijke zorg allegorische en Bijbelse voorstellingen gegraveerd die het stel ter voorbeeld moeten dienen in het huwelijk. Zo is op een zijde het oudtestamentische tafereel van Susanna en de ouderlingen afgebeeld. Deze gravure gaat gepaard met de leus ‘Waer trou falieert: ist heel verkeert. Bemint: daer ghy trou in vindt.’
Een Harlings verhaal
Opmerkelijk aan het knottekistje is dat bekend is wie het heeft laten maken. Zijn naam staat gegraveerd op het deksel: Frans Reiners Templar. Templar was een Harlinger koopman die zich voor een belangrijk deel van zijn leven in de directe omgeving van het Hannemahuis begaf. Hij woonde in dezelfde straat en ging naar de doopsgezinde kerk in de steeg tegenover het museum. Templar trouwde in 1633 met Yfke Joannes Tjesma, dus ook de jongedame die hij met dit kistje wilde schaken is bekend. Het Hannemahuis brengt met deze aankoop de 17de eeuw in Harlingen nog iets dichterbij.
Met dank aan
Dit hartveroverende kistje is aangekocht met steun van de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Themafonds Zilver en haar Saskia Fonds), de Wassenbergh-Clarijs Fontein Stichting, de Vereniging Vrienden van Museum Het Hannemahuis, de Stichting ter Bevordering van het Harlinger Historisch Erfgoed en de Boersma-Adema Stichting.
