Ensemble cameeën voor Rijksmuseum van Oudheden

Bloeiperiode

Rond de 5de eeuw voor Christus kwam de cameekunst in Griekenland tot grote bloei. Kunstenaars maakten er complexe voorstellingen in halfedelstenen door middel van de zogeheten hoogreliëf-techniek, waarbij de vormen niet worden ingekerfd, maar 'vrijgesneden'. Dikwijls is gebruikgemaakt van de verschillende kleurlaagjes in de steen, waardoor de voorstelling nog ruimtelijker lijkt.

Grip op het leven

Door hun handzame formaat konden cameeën uitstekend worden gemonteerd in een gouden of zilveren 'zetting', waarna ze als sieraden werden gedragen. Maar cameeën waren meer dan alleen pronkstukken. Met deze kunstwerkjes probeerde men meer grip op het leven te krijgen. Zo bestaan er cameeën die oorspronkelijk fungeerden ter bescherming of genezing, als een soort amulet, soms vergezeld door bezwerende teksten als ‘Genees mij’.

Een persoonlijk verhaal

Andere cameeën bevatten portretten van keizers of goden met wie de dragers zich graag identificeerden. Door zo'n portret bij je te dragen, voelde men zich beschermd door bijvoorbeeld de machtige oppergod Zeus. Ook zijn er cameeën met verhalende scènes, zoals de treurende koningsdochter Ariadne nadat zij is verlaten door haar geliefde Theseus. Weer andere cameeën gaan over het idyllische leven buiten de stad, zoals de scène van de herder die de voorpoot van een geitje vasthoudt, alsof hij het dier iets belangrijks wil zeggen.

Prachtige aanvulling

Deze aanwinst omvat 42 hoogtepunten uit de voormalige particuliere collectie van 444 cameeën die het Rijksmuseum van Oudheden onlangs heeft aangekocht van verzamelaar Derek Content. Bijna de helft van de aankoopsom van 5,4 miljoen euro is bijgedragen door de Vereniging Rembrandt. Want deze aanwinst betekent een belangrijke aanvulling op de cameeën-collectie die het museum al bezat. Daarin waren weinig cameeën uit de klassieke oudheid aanwezig, terwijl die periode in de nu aangekochte collectie juist uitstekend is vertegenwoordigd. Met deze aanwinst behoort de collectie ‘gesneden stenen’ van het museum in één klap tot de topcollecties in Europa.

Geschiedenis van de cameeën

Omdat cameeën vanwege hun kleine formaat altijd eenvoudig te verhandelen zijn geweest, en bovendien voorkwamen in de hele antieke wereld, is de oorspronkelijke herkomst van de stenen in veel gevallen lastig te achterhalen. Het Rijksmuseum van Oudheden heeft voorafgaand aan de aankoop drie jaar gewerkt aan het documenteren van de cameeën en hun herkomstgeschiedenis. De resultaten zijn te vinden in de online collectiedatabase van het museum.

Met dank aan

Aangekocht met steun van de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Eleonora Jeuken-Tesser Fonds, haar Fonds 1931, haar Rembrandt UK Circle Fund, haar Themafonds Oudheid en Archeologie en de jaarlijkse bijdrage van het Prins Bernhard Cultuurfonds), de VriendenLoterij en private fondsen bij het RMO: het Elisabet Huss Fonds, het Van der Schans Fonds, het Asklepios Fonds, het Eega van Asklepios Fonds, het Gildemeester Fonds en tientallen particuliere donaties verenigd in het private RMO-aankoopfonds.

Benieuwd naar de andere cameeën uit het gesteunde ensemble? Bekijk ze hier.