29 oktober 2020
Primeur voor het Fries Museum
Het Fries Museum heeft dankzij een ruimhartige bijdrage van de Vereniging Rembrandt (mede
dankzij haar Themafonds Naoorlogse en Hedendaagse kunst en haar Saskia
Fonds) de installatie Osedax van de Amerikaanse
kunstenares Ellen Gallagher en haar Nederlandse partner Edgar Cleijne kunnen verwerven. Daarmee heeft het museum een primeur, want het is het eerste
werk van deze internationaal gevierde kunstenares in de Collectie
Nederland.
Onheilspellende onderwaterwereld
Osedax is een installatie die wordt getoond in een grote zwarte tentoonstellingsbox met abstracte tekens die refereren naar de littekens op de huid van een walvis. Wie deze ruimte betreedt, wordt getransporteerd naar een onheilspellende onderwaterwereld waarin een vis een eend kan worden, en waarin wormen patronen aanbrengen in walvissenkarkassen. Ellen Gallagher (1965) en Edgar Cleijne (1963) hebben deze wereld gecreëerd met behulp van een gesynchroniseerde projectie van handbeschilderde glasdia’s en een 16 mm film die zij zelf hebben ingetekend. De hypnotiserende muziek die de bezoekers op een deel van hun onderzeereis begeleidt, is van The Whatnauts (Message from a black man, 1970).
Ellen Gallagher en Edgar Cleijne, Osedax, 2010 | installatie bestaande uit een houten tentoonstellingsbox, een bankje, een 16 mm filmprojectie, twee diaprojecties, vier etsen, een fotogravure en een aquatint, 244 x 450 x 500 cm | Fries Museum, Leeuwarden | gesteunde aankoop uit 2020
Diepzeeworm
Osedax is geïnspireerd door en dankt haar naam aan het in 2002 ontdekte geslacht van borstelwormen, een wormensoort die leeft van walviskarkassen ('osedax' is Latijn voor 'beenverslinder'). Al etend ‘graveren’ de Osedax patronen in de botten, als schrijfsels in een taal die niemand kan lezen. Volgens Gallagher en Cleijne dragen deze tekens informatie die in de loop der tijd vaak verloren gaat of wordt vergeten. Ze refereren aan de vele tot slaaf gemaakte Afrikanen die verdronken tijdens de Middenpassage, de oversteek van de Atlantische Oceaan. Deze mensen werden overboord gegooid of sprongen als uiterste weigering de zee in. Hun lichamen zonken naar beneden, waarmee ook hun verhalen, hun geschiedenis en kennis in de diepte verloren gingen. De installatie, die tot en met 15 februari 2021 is te zien als onderdeel van de tentoonstelling Other.Wordly, voegt met de bijzondere wijze waarop deze boodschap wordt overgebracht, een geheel eigen stem toe aan het actuele debat over het slavernijverleden.
Gallagher
Ellen Gallagher is een Afro-Amerikaanse kunstenaar die woont en werkt in Rotterdam en New York. Ze kreeg voor het eerst bekendheid in de jaren 1990, toen er steeds meer aandacht kwam voor kunstenaars die zich bezighouden met het slavernijverleden en in hun werk de segregatie aan de orde stelden die duidelijk zichtbaar was in de Amerikaanse popcultuur. In haar oeuvre heeft Gallagher een heel eigen, mythische verbeeldingswereld ontwikkeld, waarin zij vloeiend heen en weer beweegt tussen persoonlijke noties en grote thema’s. Sinds 2003 werkt zij steeds vaker samen met haar man, de fotograaf Edgar Cleijne.
Met dank aan
Deze aankoop is tot stand gekomen met steun van de Vereniging Rembrandt (mede
dankzij haar Themafonds Naoorlogse en Hedendaagse kunst en haar Saskia
Fonds), het Mondriaan Fonds, de provincie Fryslân en de BankGiro Loterij.
