Kunstenaar: maker onbekend (vindplaats: Ommerschans)

Datering: ca. 1500-1350 v.Chr.

Techniek: brons

Afmetingen: 68,3 x 18,6 cm

Museum: Rijksmuseum van Oudheden

Verzamelgebied: Oudheid en Archeologie, Toegepaste kunst en Design

Periode: Voor 1300

Gesteund in: 2017

Herkomst: veiling, Londen (Christie's), 5 juli 2017, nr. 1442017; Rijksmuseum van Oudheden, Leiden, inv.nr. d2017/7.1

Van ons allemaal sinds 2017

Het zwaard van Ommerschans is een ceremonieel ‘reuzenzwaard’ uit de bronstijd, te dateren tussen 1500 en 1350 v.Chr. Ondanks de naam ‘zwaard’ is het eigenlijk geen wapen. Met een lengte van bijna 70 cm en een gewicht van bijna drie kilo is het simpelweg te groot en te zwaar om in de strijd te gebruiken. Het is bovendien ongeslepen en, eigenlijk, té mooi versierd. De expertise en kennis die nodig was om deze zwaarden te maken, bezitten we tegenwoordig niet meer. Ze zijn het werk van een onbekende meester en getuigen van bronsgietkunst op het allerhoogste niveau.

Voor meer informatie over dit object en het aankoopverhaal, beluister deze aflevering van de podcastserie Eenmaal, andermaal...

Waarom gesteund

Het zwaard van Ommerschans is een van de topvondsten uit onze bronstijd (2000-800 v.Chr.). Dit exemplaar is een van de grootste en fraaiste van alle ceremoniële ‘reuzenzwaarden’ uit de prehistorie. De aankoop is extra bijzonder vanwege de ‘bijgiften’ die hoorden bij het zwaard: kleine gebruiksvoorwerpen die waarschijnlijk met uiterlijke verzorging van krijgers en met het vak van bronsgieter te maken hadden, zoals beiteltjes, spiraaltjes, ruw brons en een scheermes. Het zwaard van Ommerschans stond al bijna een eeuw op de verlanglijst van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden toen het in 2017 eindelijk kon worden bemachtigd.

Met dank aan

Aangekocht met steun van de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Van Rijn Fonds, haar Hendrickje Fonds en haar Eleonora Jeuken-Tesser Fonds), het Mondriaan Fonds, de BankGiro Loterij en de vriendenvereniging RoMeO

Vragen

Valt je iets op? Of heb je extra informatie over dit object? Laat het ons weten!

Bulletin

Het magische zwaard van Ommerschans

Bulletin van de Vereniging Rembrandt, zomer 2017, pp. 18-21

Download

Bekijk het werk in context

1 / 3

Het zwaard van Jutphaas

Het zwaard van Jutphaas is het ‘zusje’ van het zwaard van Ommerschans. Het werd in 1947 ontdekt tijdens baggerwerkzaamheden in een arm van de Rijn bij Nieuwegein en sierde jarenlang een jongenskamer voordat werd ontdekt hoe bijzonder het was. Het zwaard is het andere Nederlandse exemplaar uit de groep van slechts zes ceremoniële ‘reuzenzwaarden’. Bijzonder is dat het zwaard van Jutphaas met 42 cm een stuk kleiner is dan de overige exemplaren, maar in vorm en verhoudingen een exacte kopie is.

Het zwaard van Jutphaas, ca. 1500-1350 v.Chr. | brons, 42,5 x 12,8 cm | Rijksmuseum van Oudheden, Leiden

2 / 3

Depotvondst Ommerschans

Het zwaard van Ommerschans maakt deel uit van een zogenaamde ‘depotvondst’. Het werd gevonden in 1896 in het veen bij Ommerschans, samen met kleine stenen en bronzen werktuigjes, zoals beiteltjes, priemen en een scheermes. Daar zijn ze vele millennia eerder gedeponeerd, of ‘geofferd’ in het water als kostbare giften aan de goden- of ideeënwereld. Offers van wapens en sieraden zijn zeer gebruikelijk in het Europa van de bronstijd.

Depotvondst van Ommerschans, ca. 1500-1350 v.Chr. | brons, steen en vuursteen, diverse afmetingen | Rijksmuseum van Oudheden, Leiden

3 / 3

Het vorstengraf van Oss

Een van de topstukken van de Nederlandse archeologie werd in 1933 door het Rijksmuseum van Oudheden opgegraven: het vorstengraf van Oss. Dit graf bevat een situla (een mengvat voor het symposion) met daarin crematieresten, paardentuig, sieraden, werktuigen en een scheermes. Een pronkstuk is het indrukwekkende, opgerolde ijzeren Mindelheim-zwaard, versierd met bladgoud en gewikkeld in kostbaar textiel. Opgerold paste het in de emmer, maar dit lijkt eerder een zorgvuldige rituele handeling te zijn geweest. Misschien werd de kracht van het zwaard geneutraliseerd? De eigenaar moet een belangrijk leider zijn geweest. Het zwaard en de emmer komen uit het Oostenrijks-Duitse Hallstatt-gebied. Het graf werd ingegraven in een enorme grafheuvel uit de bronstijd.

Vorstengraf van Oss, ca. 750-650 v.Chr. | brons, ijzer, steen, hout, textiel, bot, diverse afmetingen | Rijksmuseum van Oudheden, Leiden

Ook gesteund

Eeuwenoude vondsten

Aankoop

Etruskisch borstkuras

maker onbekend

Oudheid en Archeologie Toegepaste kunst en Design Voor 1300

Aankoop

Vrouwenbeeld

maker onbekend (Egypte)

Oudheid en Archeologie Beeldhouwkunst Voor 1300

Inhoud Romeinse Sarcofagen L 1930 3 1 34

Aankoop

Inhoud van twee Romeinse sarcofagen

makers onbekend

Oudheid en Archeologie Voor 1300

‘Toen ik aanwezig was bij de lezing over het zwaard van Ommerschans in het Rijksmuseum van Oudheden, gaf het mij een heel bijzonder gevoel dat, mede dankzij onze steun, deze aankoop mogelijk was gemaakt.’

Catharina Abels lid Vereniging Rembrandt sinds 2001 Lid worden