IJsgezicht voor Veenkoloniaal Museum

Gronings begin

Na een carrière als hulponderwijzer en assistent bij een verfstoffenfabrikant, startte Willem Albert Scholten rond 1840 met de productie van aardappelmeel. Bij Foxhol, op de rand van de Groninger Veenkoloniën, begon hij zijn eerste succesvolle fabriek. Het was een strategische keuze. Scholten zat daar vlakbij de aardappelteelt en turfwinning in de Veenkoloniën; bovendien kon zijn aardappelmeel vervoerd worden via de kanalen waarover al eeuwenlang turf werd getransporteerd. Zodra hij het kon betalen, introduceerde Scholten de stoommachine in zijn fabriek. Dat was een gouden greep. De Groningse fabriek groeide uit tot de eerste Nederlandse industriële multinational: de firma Scholten, met meer dan twintig fabrieken in o.a. Pruisen, Rusland en de Oekraïne.

Heldenleven

Rond 1870 vroeg Scholten, inmiddels een steenrijke industrieel, de encyclopedist Winkler Prins zijn biografie te schrijven. Ook liet hij verschillende schilders sleutelmonumenten uit zijn leven afbeelden: een geschilderd heldenleven van een ijverige selfmade man. Charles Leickert, gespecialiseerd in winterlandschappen, kreeg een toepasselijke voorstelling toebedeeld uit Scholtens jonge jaren. In zijn tijd bij de verfstoffenfabrikant was Scholten in Amsterdam eens door het ijs gezakt - de veerpont had hij te duur gevonden. Met grote nauwkeurigheid schilderde Leickert (die in Amsterdam woonde) de Texelsche kade en het dichtgevoren IJ. Naast de pont loopt een drijfnatte Scholten over het ijs.

Op zijn plek in Veendam

Het succes van Scholtens fabrieken, waarvan het merendeel in Groningen stond, stuwde de omgeving op in de vaart der volkeren. Waar bij Foxhol alleen scheepsbouw was geweest, verrezen nu allerlei vormen van industrie. Het vlakbij gelegen Veendam werd een stad met allure. Om het verhaal van Scholten en zijn invloed te vertellen, beschikte het Veenkoloniaal Museum over vier van de zes nog bekende Scholten-schilderijen. Voor het museum was dit ijsgezicht van Leickert een felbegeerde aankoop, die de Vereniging Rembrandt met plezier hielp verwezenlijken. In geen enkel ander museum is het schilderij zo op zijn plek als hier.

Benieuwd waarom Scholten zijn val door het ijs schilderwaardig vond? Klik hier.

Deze aankoop is mogelijk gemaakt met steun van de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Groninger Fonds), het J.B. Scholtenfonds en particulieren