Mauritshuis verwerft zelfportret Adriaen van de Venne
Klein, maar fijn: dat geldt absoluut voor het zelfportret van de 17de-eeuwse kunstenaar Adriaen van de Venne, dat het Mauritshuis onlangs mede dankzij steun van de Vereniging Rembrandt kon aankopen. Het formaat is bescheiden, maar de aantrekkingskracht enorm.
Adriaen van de Venne, Zelfportret, 1615-18 | olieverf op paneel, 18,2 x 13,3 cm | Mauritshuis, Den Haag | gesteunde aankoop uit 2021
Levensecht
Gezien dat formaat, 18,2 bij 13,3 cm, is het des te opvallender dat Adriaen van de Venne bijna in levende lijve aanwezig lijkt op het portret. Dat komt door de
verfijnde schildertechniek, maar ook door zijn indringende blik - met de
grote ogen en ietwat opgetrokken wenkbrauwen. Zijn uiterst verzorgde
voorkomen, met zorgvuldig gecoiffeerde snor en baard en modieuze kleding, schept een gepaste afstand - we kijken hier duidelijk naar een man van
aanzien. Die indruk moet Van de Venne beoogd hebben toen hij ervoor
koos zichzelf - zonder palet en penselen - als welgesteld burger af te
beelden. Door sterke overeenkomsten met andere (zelf)portretten, weten
we echter dat het om Van de Venne zelf gaat.
Visitekaartje
Van de Venne schilderde het Zelfportret toen hij in Middelburg woonde. De Zeeuwse stad was op dat moment een welvarend handelscentrum, waar een jonge getalenteerde kunstenaar relatief snel kon stijgen op de maatschappelijke ladder. Het zelfportret suggereert dat Van de Venne daar rond 1615-18 al in geslaagd was - maar dat is echter de vraag. Hij was weliswaar getrouwd met een vrouw uit een voorname familie, en zijn artistieke ster was rijzende, maar onderdeel van de plaatselijke elite was hij vermoedelijk nog niet. Dat hij zichzelf in dit portret wel zo presenteert, geeft blijk van zijn ambitie om tot dezelfde sociale klasse te behoren als zijn welgestelde klantenkring.
In het Mauritshuis
Met dit zelfportret heeft het Mauritshuis een bijzonder topstuk verworven, want werk uit de Middelburgse periode van Van de Venne is zeldzaam. Ook binnen het oeuvre van de kunstenaar is dit een belangrijk werk: het gaat namelijk om het enige zelfstandige zelfportret dat we van hem kennen - alle andere zelfportretten zijn onderdeel van een grotere voorstelling. Martine Gosselink, directeur van het Mauritshuis: 'We werden meteen verliefd op dit zelfportret. Eenmaal gezien laat het je niet meer los. Dankjewel Adriaen. En bovenal: dank aan de leden van de Vereniging Rembrandt, die geholpen hebben deze aankoop mogelijk te maken!’'
Met dank aan
Deze aankoop is tot stand gekomen met steun van de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Themafonds 17de-eeuwse schilderkunst), de BankGiro Loterij en een particulier.
Meer weten over dit zelfportret? Klik hier.
Adriaen van de Venne, De zielenvisserij, 1614 | olieverf op paneel, 98,5 x 187,8 cm | Rijksmuseum, Amsterdam
Had u nog nooit van Adriaen van de Venne gehoord? Waarschijnlijk
kende u desondanks dit schilderij van hem, uit de
geschiedenisboeken. Deze allegorische voorstelling verbeeldt de
geloofsstrijd tussen de 'valse' rooms-katholieke kerk en de 'ware'
protestantse. Van de Venne's kwaliteiten als portrettist blijken ook
duidelijk uit dit kunstwerk: met grote precisie heeft hij ruim zestig notabelen geportretteerd.
