Artikel
Het mysterie van Kapoor
Schijn bedriegt
Untitled uit 2018 is gemaakt van albast, een steensoort die vanwege zijn semitransparante karakter al bij beeldhouwers van de Egyptische oudheid geliefd was. Het beeld zit vol contrasten. Zo is de buitenkant ruw gelaten - je ziet zelfs nog de sporen van de boor waarmee de steen is gedolven - maar is de achterkant juist heel glad. Aan de voorkant bevindt zich een eivorm in een uitgeholde ruimte. Hoe diep de steen precies is uitgehold, is met het oog niet goed te zien. De transparantie van het materiaal en het doorschijnende licht aan de achterzijde suggereren een onmetelijke diepte. Het lijkt alsof de eivorm zweeft. Maar schijn bedriegt: het beeld weegt maar liefst vierhonderd kilo!
Anish Kapoor, Untitled, 2018 | albast, H 104 cm | Kröller-Müller Museum, Otterlo | gesteunde aankoop uit 2022
Leegte
Untitled maakt deel uit van een reeks stenen werken, waaraan
Anish Kapoor ruim dertig jaar werkte. Zoals in veel van zijn werken
speelt hier het begrip ‘void’ of ‘lege ruimte’ een rol. Voor Kapoor is de leegte allerminst leeg, maar de drager van het ongrijpbare: 'The void is not silent. I have always thought of it more as a transitional space, an in-between space.'
Kapoors werken ademen schoonheid en sensualiteit, maar hebben tegelijk
iets ondoorgrondelijks. Dat geldt ook voor de centrale eivorm. Het ei is
een universeel symbool voor de schepping van nieuw leven en grootse,
kosmische processen. Het eenvoudige ei is dus zowel vertrouwd als
mysterieus, en dat is precies hoe Kapoor het bedoeld heeft.
Constantin Brancusi, Le commencement du monde, 1924 | brons, B 28,5 cm | Kröller-Müller Museum, Otterlo | gesteunde aankoop uit 1995
Het beeld van Kapoor roept associaties op met een ander beeld in de collectie van het Kröller-Müller Museum: Le commencement du monde van Constantin Brancusi, in zijn tijd net als Kapoor een vernieuwer in de beeldhouwkunst. Brancusi gaf met zijn ‘ultieme ei’ uitdrukking aan zijn fascinatie voor ‘het begin’, de oorsprong van het leven en van de kunst. Klik hier als je meer wilt weten over dit werk.
Beeldenzaal
Sinds zijn komst naar het Kröller-Müller staat Untitled in de beeldenzaal. In deze lichte ruimte is het beeld op zichzelf al betoverend, maar Kapoor geniet hier ook het gezelschap van grote voorgangers als Barbara Hepworth en Henry Moore. Eind jaren twintig van de vorige eeuw waren zij de leidende figuren van een nieuwe generatie beeldhouwers die hun sculpturen rechtstreeks en eigenhandig uit steen of hout hakten. Onder invloed van, vooruitstrevende kunstenaars als Pablo Picasso, Georges Braque, Constantin Brancusi en Jean Arp werd Hepworths en Moore’s werk steeds abstracter. Hiermee biedt de beeldenzaal een overzicht van 20ste- en 21ste-eeuwse beeldhouwkunst, die zeker een bezoekje aan het Kröller-Müller waard is!
Beeldenzaal in het Kröller-Müller Museum met in het midden Untitled van Kapoor
Bovenstaande tekst is bewerking van een eerder verschenen artikel in het Bulletin van Lisette Pelsers, directeur van het Kröller-Müller Museum.