Van ons allemaal sinds 1908

De dienstmeid op dit schilderij is bezig met een alledaagse handeling: het schenken van melk uit een aardewerken kan. Door het krappe beeldkader lijkt het alsof zij vlakbij de beschouwer staat. Toch gaat zij ongestoord op in haar werk. Het verstilde karakter van het tafereel wordt versterkt door Vermeers geraffineerde weergave van binnenvallend zonlicht, waarvan de weerkaatsing op bijvoorbeeld het brood met stipjes is gesuggereerd.

Waarom gesteund

Zelfs in de 18de eeuw, toen Vermeer en zijn kunst nog niet beroemd waren, werd Het melkmeisje al bewonderd. Naarmate de reputatie van Vermeer rees aan het einde van de 19de eeuw, steeg de waardering voor het schilderij nog verder. Toen de familie Six in 1907 bereid bleek Het melkmeisje te verkopen aan de Nederlandse staat, moest dan ook de hoofdprijs betaald worden. Het betrof bovendien een package deal met 38 andere schilderijen van uiteenlopende kwaliteit. De voorgenomen aankoop leidde tot felle discussies in de kranten en in de politiek. Was Het melkmeisje dit wel waard? Mede dankzij de Vereniging Rembrandt ging de aankoop door. De Vereniging betaalde niet alleen een substantieel deel van de koopsom, maar overtuigde ook de overheid om bij te springen. Dat was een wapenfeit, want het behoud van kunstschatten werd zelden als een regeringszaak beschouwd.

Met dank aan

Aangekocht met steun van de Vereniging Rembrandt

Vragen

Valt je iets op? Of heb je extra informatie over dit object? Laat het ons weten!

Bekijk het werk in context

1 / 3

Handwerkende oude vrouw

De keuken waarin het melkmeisje staat, is voorzien van een tegelplint. Dat was niet alleen decoratief, maar vooral praktisch, want zo bleef de muur droog en schoon als de vloer werd geschrobd. In de 17de eeuw werden zulke wandtegels veel toegepast in de huizen van welgestelde burgers. Op schilderijen uit die tijd zien we daar relatief weinig van; soms op de achtergrond, zoals bij Het melkmeisje. Een uitzonderlijk prominent voorbeeld is de betegelde schouw in dit genrestukje van Vermeers tijdgenoot Esaias Boursse.

Esaias Boursse, Handwerkende oude vrouw, 1655-60 | olieverf op paneel, 28,5 x 22,3 cm | Fondation Custodia (Collectie Frits Lugt), Parijs

2 / 3

De liefdesbrief

Naast Het melkmeisje is er nog een Vermeer die mede dankzij de Vereniging Rembrandt in het Rijksmuseum te zien is: De liefdesbrief. Toen dat schilderij in 1892 ter veiling kwam, trad de Vereniging vooraf in onderhandeling met de eigenaar, die welwillend bleek en het schilderij - in het geheim - op voorhand aan de Vereniging verkocht. Dat was een goede zet, want op de veiling bleek De liefdesbrief felbegeerd. Gelukkig hoefde de Vereniging de torenhoge hamerprijs van 41.000 gulden niet écht te betalen.

Johannes Vermeer, De liefdesbrief, 1669-70 | olieverf op doek, 44 x 38,5 cm | Rijksmuseum, Amsterdam | gesteunde aankoop uit 1892

3 / 3

De serenade

Tegelijk met Het melkmeisje, verkochten de eigenaren 38 andere schilderijen aan het Rijksmuseum. Omdat daarvan een aantal van geringe kwaliteit was, werd deze package deal bekritiseerd. Volgens de kunstkenner Frits Lugt bevatte de aankoop - naast Het melkmeisje - slechts vijf schilderijen van belang. Daaronder rekende Lugt deze Serenade van Judith Leyster, een van de zeldzame vrouwelijke schilders in de 17de-eeuwse Republiek. 'Er is van haar in geen onzer musea zulk een goed werk aan te wijzen', aldus Lugt.

Judith Leyster, De serenade, 1629 | olieverf op paneel, 45,5 x 35 cm | Rijksmuseum, Amsterdam | gesteunde aankoop uit 1908